Çocuklarda Beslenme Bozuklukları ve İştahsızlık

Çocuklar yaz sıcaklarının bunaltıcı etkisi, büyümenin etkileri veya bir çok farklı nedenle beslenme bozuklukları sorunu yaşayabiliyor. Kimi çocuklar iştahsızlık sorunu yaşayarak yetersiz beslenirken kimi çocuklar da iştah artışı nedeniyle obezite tehlikesiyle karşı karşıya kalıyor.

Beslenme bozukluklarının neler olduğuna değinmeden önce belirtmek isterdim ki; beslenme bozukluğuna neden olan etkenin doğru anlaşılması ve ona göre bir yol haritası çizilmesi bu sürecin sorunsuz atlatılması için hayati önem taşıyor.

Yemek yememenin sebebi endişeli anneler olabilir !

Çocukların, 2-5 yaşları arasında büyüme hızlarının yavaşlaması ile yemek yeme istekleri ve kilo almaları da azalmaya başlar. 2 yaşına kadar normal beslenen çocuk bir anda iştahsızlaşabilir. Aileler ise bir anda kilo alımı yavaşlayan çocuk için endişeye kapılabilir. Bu endişeden kaynaklanan yemek yeme sorunları ortaya çıkabilir.

Bu dönemde, nazlanma, yemek masasında sık sık kalkma, oyalanma, yemek süresini uzatma, yemek seçme, fazla ısrar edilirse reddetme ve kusma görülebilir. Ailenin çocuğa yeme konusunda ısrarlı tutumu, bu tabloyu her yemek öğününde tekrarlanır hale getirir. Oysa çoğu zaman gerçek anlamda çocuğun sağlığını tehdit eden bir durum söz konusu değildir. Çocuğu takip eden doktor, fizik muayene, boy ve kilo değerlendirmesi (büyüme-gelişme eğrilerine bakarak) ve gerektiği durumlarda testlerini isteyerek yolunda gitmeyen bir durumun olup olmadığını saptayabilir.

Bazı durumlarda, geçici bazı bedensel hastalıklarda, çocuğun yemek yemesini engelleyici, azaltıcı organik nedenler söz konusudur. Böyle bir durum, çocuğu takip eden doktoru tarafından değerlendirilerek saptanabilir. Kansızlık, vücudun herhangi bir yerinde enfeksiyon, tiroid hastalıkları, mide barsak hastalığı, vitamin eksikliği vb durumlar iştah azalması nedeni olabilir.

Çocukta iştahsızlığın bir davranış bozukluğu olarak ortaya çıkma nedenleri

• Anne-babanın çocuğu daha fazla üstelemesi
• Yemek yeme kurallarında katılık
• Çocuğu yemek yeme konusunda tehdit etmek
• Çocuğu kusma derecesine gelinceye kadar beslemek
• Kendi kendine yiyebileceği yaşlarda bile, çocuğu annenin beslemesi ve ‘blender’ ile gıdaların püre halinde verilmesi
• Çocuğu, sevmediği yiyecekler için zorlamak
• Yemek yemediği ya da az yediği zamanlar çocuğu duygusal ve fiziksel olarak cezalandırmak
• Çocuğa sürekli olarak başka çocukları örnek göstermek, kıyaslamak gibi nedenler, çocuğun yemek yemeyi reddetmesine sebep olur. Ergenlik çağında, daha çok kız çocuklarında rastlanan ve ‘’anoreksia nervosa’’ adı verilen yemek yemeyi reddetme hastalığı, kız çocuğunun anne ile sağlıklı iletişim ve sevgi gereksinmesinin doyurulamadığının belirtisidir. Bu hastalıkta, genç insan yemek yemeyi kesinlikle reddeder, ani kilo kayıpları olur. Ciddi bir takip ve tedavi gerektiren bir davranış bozukluğudur.

Yemek yemeyi reddetmede, anne ile çocuk arasında, çocuğun ruh sağlığını yakından ilgilendiren sorunlar göze çarpar. 0-6 yaş, çocuğun sağlıklı bir kişilik yapısının temellerinin atıldığı dönmedir. Ama ne yazık ki, bazen de, çocuk bu yaşlar arasında, davranış bozuklukları geliştirebiliyor. Bu yüzden anne-babaların çok dikkatli ve özenli olmaları gerekiyor.

Çocukta aşırı yemek yemenin bir davranış bozukluğu olarak ortaya çıkma nedenleri

Bu davranış bozukluğunda da çocuğun doyurulmamış duygusal gereksinimlerinin tatminini görüyoruz. Anne-baba-çocuk arasında yeterli düzeyde sevgi ilişkisi yoksa, çocuğun duygusal sorunlarına anne-baba cevap vermiyorsa, anne-baba çocuklarına karşı ilgisizse, eşlerden biri aşırı katı, diğeri aşırı hoşgörülü ise, çocuk yemek yeme davranışlarını abartabilir.

Aşırı yeme isteği, çocuk için bir ruhsal doyum arama çabasıdır. Anlaşılmayan ve yeterince kendini ifade edemeyen çocuklarda bu davranış bozukluğu görülebilir.

Bu süreçte sabır önemli!

Beslenme sorunu ve iştahsızlığı olan çocuklara sabırlı yaklaşım çok önemlidir. Beslenme eğitiminde dikkat edilmesi gerekenleri şöylece özetleyebiliriz. Doktor kontrolü ile altta yatan bir hastalık olmadığı saptandıktan sonra;

• Çocuk, tüm öğünlerini aile sofrasında yemelidir.
• Abur cubur olarak tabir edilen tüm gıdalardan uzak tutulmalıdır (belirlenen ana ve ara öğünler dışında bir gıda verilmemelidir, öğün aralarında sadece su içirilmelidir, çocuk acıktırılmalıdır).
• Kendisi beslenmelidir, asla bir başkası yedirmemelidir.
• Beslenme anında tüm ekranlar (tablet, televizyon, bilgisayar ve akıllı telefon) kapatılmalıdır.
• Beslenme süresi 30 dk’yı aşmamalıdır.

Yukardaki beslenme planının uygulanmasında kararlı ve tutarlı olmak son derece önemlidir, başarı oranın artması buna bağlıdır. Bazen sonuç almak 1-2 ayı bulabilir.

Uz. Dr. Abdurrahman Yıldırım
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı