Çocuklar ile Dijital Ekranlar Arasındaki İlişki Nasıl Olmalı?

Hepimizin bildiği ve deneyimlediği gibi, yeni nesil artık ekran karşısında çocukluğunu yaşıyor. Dijital ekranlar çağımız çocuklarının neredeyse vazgeçilmez bir parçası haline geldi.

Her anne baba, çocuklarının uygunsuz sitelere girmelerinden, şiddet içeren oyunlar oynayıp saldırgan davranmalarından, ekranlarla çok zaman geçirip derslerini ihmal etmelerinden, çocuklarının yalnızlaşmalarından, bilgisayar oyunlarına bağımlılık geliştirmelerinden oldukça tedirgin.

Çocukların ihtiyaç duydukları bilgiye kolayca ulaşabilmelerini, sürekli değişen toplum şartlarına uyum sağlayabilmeleri de günümüzde yine modern teknolojinin yüzü olan ekranlar sayesinde olabilmektedir.

Buradan çıkaracağımız sonuç, teknoloji, nasıl kullanıldığına bağlı olarak çocuk gelişimini olumlu ya da olumsuz yönde etkileyebilir.

Buradaki en temel husus çocuğun ekran karşısında geçirdiği süreyi sınırlı tutmaktır.

Diğer bir önemli husus ise çocuğun ekran karşısında interaktif olmasını sağlamaktır. Bunun için çocuğun yaşına uygun olarak dinlediği müzikle dans ettirmek, ekranda görülen nesnelerin adlarını tekrar ettirmek, dinlediği veya gördüğü şeyler hakkında yorum yaptırmak gibi etkinliklerle aktif bir seyirci olması kolaylaştırılabilir.

Anne babalar, bilgisayar oyunlarını seçerken çocuklarının yaşlarını, oyunun türü ve amacını ve çocuklarının bu oyunu ne kadar süre oynayacağını dikkate almalıdırlar. Oyunların mümkünse güvenilir sitelerden seçilmesine ve psiko-pedagojik değerlendirmeden geçmiş olmasına dikkat etmelidirler.

Çocuklar Teknoloji Başında Ne Kadar Vakit Geçirmeli?

Bu konuda tüm otoriteler, gün içinde tablet, telefon ve televizyon dâhil olmak üzere çocukların ekran karşısında geçirmeleri gereken en fazla süreyi şöyle belirlemiştir:

0-3 Yaş: Olabildiğince ekrandan uzak tutulmalıdır. Sıfır ekran süresi hedeflenmelidir.
3-6 Yaş: Günlük toplam süre yarım saati geçmemelidir.
6-9 Yaş: Günlük toplam süre 1 saati geçmemelidir.
12+ Yaş: Günlük toplam süre 2 saati geçmemelidir.

Çocuğunun Teknoloji ile İlişkisinde Denge Kurmasını İsteyen Ebeveynlere Önemli olduğunu düşündüğüm önerilerimi sıralamak istiyorum.

• Öncelikle sizin çocuğunuza örnek olmanız gerekir. Ekran bağımlılığınız varsa onu kontrol altına almalısınız.
• Hem kendinizin hem de çocuğunuzun izledikleri konusunda seçici olun.
• İlk çocukluk yıllarında çocuklarınız ekran karşısında zaman geçirirken yalnız olmaması ve yanında bir yetişkin ile interaktif olması çok önemli.
• Televizyonun, bilgisayarın veya telefonun, ailece birlikte geçirilen zamanların ya da oyun saatlerinin yerini almasına izin vermeyin.
• Herhangi bir şekilde şiddet içeren tüm içeriklerden çocukları uzak tutun.
• Çocuğunuza izlediği filmlerde veya oynadığı oyunlarda yer alan belli karakterleri niçin sevdiğini sorun, bu konu üzerinde karşılıklı konuşun. Çünkü çocuklar çeşitli yaş dönemlerinde bu karakterleri rol modeli olarak alabilirler.
• Çocuğunuzu kendi film veya oyun karakterlerini yaratması için teşvik edin.
• Ergenlik çağındaki çocuğunuza televizyonda gördüklerine eleştirel yaklaşabilmesi için seyrettikleriyle ilgili sorular sorun. Örneğin “arkadaşların içinde bu karaktere benzer biri var mı? Bu karakterin yerinde olmak ister miydin? Gibi sorular sorabilirsiniz.
• Çocuğunuzdan televizyon, bilgisayar ve tablet olmadan birlikte yapabileceğiniz eğlenceli etkinliklerin listesini hazırlamasını isteyin. Listedeki etkinliklerden uygun olanlarını zaman içinde fırsat buldukça gerçekleştirmeye çalışın.
• Çocuğunuzun severek oynadığı bir oyunu siz de kendi kendinize oynayın, seyrettiği filmleri seyredin, takip ettiği sitelere girin. Böylece çocuğunuzla üzerinde konuşabileceğiniz ortak bir konunuz olacaktır.
• Çocuğunuzla birlikte televizyon, bilgisayar, tablet ve telefon gibi teknolojik cihazların kullanım kurallarını belirleyin.
• Çocuğunuzun ekran başında geçireceği günlük süre için mutlaka bir zaman sınırlaması getirin. Bu süre asla iki saati geçmesin.
• Televizyon, bilgisayar, tablet ve telefonu asla çocuk bakıcısı olarak kullanmayın.
• Yasaklarla sonuca ulaşmaya çalışmayın. Çocuğunuz televizyon veya bilgisayara fazlaca düşkünlük gösteriyorsa yasaklamak yerine ona daha cazip gelecek seçenekler sunmayı tercih edin.
• Bilgisayar, tablet vb. cihazların kullanımını disiplin aracı hâline getirmeyin. Bu cihazların başında geçirilecek zamanın ödül ve ceza olarak kullanılması durumunda bunlar çocuğun hayatında çok fazla önem taşımaya başlar.
• Çocuğunuzu yaratıcılığını geliştirebileceği, sanatsal faaliyetlerde bulunabileceği sitelerle tanıştırın.
• Çocuğunuza sosyal medyada kişisel bilgilerini paylaşmaması gerektiğini gerekçeleriyle açıklayın.
• Çocuğunuza göndericisi bilinmeyen e-postalara şüpheyle yaklaşması gerektiğini öğretin.
• İnternet ortamında insanları gerçekten tanımanın oldukça güç hatta imkânsız olduğunu çocuğunuza anlatın.