Ulusal Aşı Takviminde Yer Alan Rutin Aşılar Dışında Çocuklara Uygulanan Özel Aşılar
Bağışıklık sistemi henüz gelişmediği için, infeksiyonlara karşı savunmasız olan çocukların korunması için aşıların büyük önemi vardır. Geçmişte bebek ve çocuk ölümlerine sebep olan infeksiyon hastalıkları, günümüzde aşılama ile belirgin olarak azalmıştır.
Ülkemizde bebekler için aşı takvimi Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenmektedir ve bebeklere yapılması gereken rütin aşılar vardır. Rutin aşılar dışında Sağlık Bakanlığı’nın zorunlu aşı listesinde bulunmayan ama yaptırılması tavsiye edilen aşılar da vardır. Özel aşıların takvimi ise aşağıdaki şekilde uygulanabilir.
Aşının ilk dozu 6-15 hafta arasındaki bebeklere verilmeli, son doz 32. haftayı geçmemelidir. Son doz 8.ayın bitimine kadar yapılmalıdır. Her iki markanın koruma oranları arasında anlamlı bir fark bulunmamaktadır.
İnaktif grip aşısı bebeklere 6. aydan itibaren yapılabilir. 6 ay – 8 yaş arası çocuklarda daha önce grip aşısı olmamışsa 1 ay ara ile 2 doz yapılır ve takip eden yıllarda yılda tek doz olarak aşılamaya devam edilir. 8 yaşından büyüklerde ilk uygulama ve sonraki yıllarda yılda bir kez yapılır. Grip aşısı, öncelikle risk gruplarına (astım, diyabet, kronik kalp, akciğer, kemik iliği ve böbrek hastaları vb) önerilmekle birlikte, 6 aylıktan büyük tüm sağlıklı çocuklara uygulanmasına yönelik çabalar desteklenmelidir.
Aşının koruyuculu etkisi 2 -3 hafta sonra ortaya çıkar. Bu nedenle tavsiye edilen yıllık grip aşısının aşı kullanıma sunulur sunulmaz grip salgını başlamadan önce eylül – ekim aylarında yapılması ve hastaların aşılanmalarının Aralık ayından önce bitirilmesidir. Ancak kişi gribe yakalanmamış ise aşılama grip sezonunun sonuna kadar uygulanabilir.
4 değerli konjuge meningokok aşısı, farklı markaların ruhsatlandırılma aşamasında belirlenen ilk doz uygulanma yaşı değişmekle birlikte 6-12 hafta arası yapılabilir. İlk dozun yapıldığı yaşa göre takip eden dozların uygulama şeması belirlenerek toplam aşı dozları tamamlanır.
Meningokok grup B aşısı Kasım 2018’den beri Türkiye’de ruhsatlandırılarak uygulanmaya başlandı.
Gardasil 9 MSD, ismi ile 9 valanlı aşı üretilmiş olup halen Türkiye’de bulunmamaktadır.
Sonuç olarak, bebek ve çocuklarımızda özellikle aşılarla sağlanabilen, hastalık oluşmadan önlem almak yani koruyucu hekimlik, hastalık oluştuktan sonra tedavi etmekten çok daha önemlidir.
Ülkemizde bebekler için aşı takvimi Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenmektedir ve bebeklere yapılması gereken rütin aşılar vardır. Rutin aşılar dışında Sağlık Bakanlığı’nın zorunlu aşı listesinde bulunmayan ama yaptırılması tavsiye edilen aşılar da vardır. Özel aşıların takvimi ise aşağıdaki şekilde uygulanabilir.
Rotavirüs Aşısı
Rotavirüs çok bulaşıcı ve ağır hastalık tablosu yapan bir virüstür. Bebeklerde ishal, kusma ve ateş gibi belirtiler gösterir. Aşırı kusma ve ishal nedeni ile ciddi derecede vücutta sıvı kaybına neden olmaktadır, çocuklarda ağır düzeyde sıvı kaybı olduğunda hastaneye yatırılarak damardan sıvı desteği yapılmaktadır. Dünya genelinde aşılanmayan çocuklarda rotavirüse bağlı çocuk ölümleri görülmeye devam etmektedir. Aşı ağız yolu ile uygulanan canlı virüs aşısıdır. Rotavirüs aşısı 2 ya da 3 doz şeklinde uygulanan iki farklı aşı markası mevcuttur (Rotateq-MSD, beş bileşenli, üç doz uygulanır. Rotarix-GSK, bir bileşenli, 2 doz uygulanır).Aşının ilk dozu 6-15 hafta arasındaki bebeklere verilmeli, son doz 32. haftayı geçmemelidir. Son doz 8.ayın bitimine kadar yapılmalıdır. Her iki markanın koruma oranları arasında anlamlı bir fark bulunmamaktadır.
İnfluenza (Grip) Aşısı
Grip, İnfluenza A ve B virüslerinin yol açtığı bir enfeksiyondur. Grip aşısı inaktif; yani ölü bir aşıdır ve her yıl sonbahar, kış aylarında görülmesi beklenen grip virüslerine karşı yeniden hazırlanır. Aşı kas içine uygulanır.İnaktif grip aşısı bebeklere 6. aydan itibaren yapılabilir. 6 ay – 8 yaş arası çocuklarda daha önce grip aşısı olmamışsa 1 ay ara ile 2 doz yapılır ve takip eden yıllarda yılda tek doz olarak aşılamaya devam edilir. 8 yaşından büyüklerde ilk uygulama ve sonraki yıllarda yılda bir kez yapılır. Grip aşısı, öncelikle risk gruplarına (astım, diyabet, kronik kalp, akciğer, kemik iliği ve böbrek hastaları vb) önerilmekle birlikte, 6 aylıktan büyük tüm sağlıklı çocuklara uygulanmasına yönelik çabalar desteklenmelidir.
Aşının koruyuculu etkisi 2 -3 hafta sonra ortaya çıkar. Bu nedenle tavsiye edilen yıllık grip aşısının aşı kullanıma sunulur sunulmaz grip salgını başlamadan önce eylül – ekim aylarında yapılması ve hastaların aşılanmalarının Aralık ayından önce bitirilmesidir. Ancak kişi gribe yakalanmamış ise aşılama grip sezonunun sonuna kadar uygulanabilir.
Konjuge Meningokok Aşısı
Meningokok enfeksiyonları oldukça tehlikeli olabilen, çok ağır, ölüme neden olabilen bir bakteriyemi (kanda mikrop) ve menenjit tablosu oluşturabilir.Tedavi ile hayatta kalanların yaklaşık %20’sinde ise sağırlık, zeka geriliği, havale, uzuv kaybı (kol ya da bacaklarda kesilme) gibi kalıcı hasarlar oluşmaktadır. Ülkemizde yıllık görülme sıklığı ve yaş dağılımı tam olarak bilinmemekle birlikte Avrupa’ya göre 10 kat daha fazla olduğu düşünülmektedir. 2 yaş altı çocuklarda meningokok hastalığının daha sık görüldüğü yönünde sınırlı sayıda da olsa bilimsel veriler mevcuttur. Konjuge meningokok aşısı 2 yaş altı çocuklarda da güçlü immünojendir, sağlanan immunite (bağışıklık) uzun sürelidir ve immun hafıza oluşur. Aşı dünyada birçok ülkede farklı yaş gruplarına olmakla birlikte (İngiltere,Yunanistan,ABD,Çin gibi) rutin uygulanmakta olup, ülkemizde özel aşı kapsamında yapılmaktadır. İki tip meningokok aşısı mevcuttur. Birincisi meningokok A, C, Y, W (Nimenrix-Pfizer, Menactra-Sanofi Pasteur, Menveo-GSK) bakteri tiplerini içereni, ikincisi meningokok B (Bexsero-GSK) bakteri tipini içeren şeklindedir.4 değerli konjuge meningokok aşısı, farklı markaların ruhsatlandırılma aşamasında belirlenen ilk doz uygulanma yaşı değişmekle birlikte 6-12 hafta arası yapılabilir. İlk dozun yapıldığı yaşa göre takip eden dozların uygulama şeması belirlenerek toplam aşı dozları tamamlanır.
Meningokok grup B aşısı Kasım 2018’den beri Türkiye’de ruhsatlandırılarak uygulanmaya başlandı.
Rahim Ağzı Kanseri Aşısı
(Human papilloma virüs-HPV aşısı): HPV’nin serviks kanseri ile ilişkisinin ortaya çıkarılmasını takiben bu virüs üzerindeki geniş araştırmalar sonucunda 2007 yılından itibaren HPV aşıları üretilerek uygulanmaya başlanmıştır. HPV aşılarının kullanılmasındaki ana amaç rahim ağzı kanserinin önlenmesidir. Piyasada kuadrivalan (Gardasil-MSD. 9-13 yaş arası çocuklara 2 doz-0 ve 6.ay, daha büyük yaştakilere 3 doz-0,2 ve 6.ay) yani 4 suş içeren ve diğeri bivalan (Cervarix-GSK. 0,1 ve 6.ay şeması ile 3 doz) olan yani iki suş içeren iki aşı formu mevcuttur. Her iki aşı da rahim ağzı kanserinden korumakta olup, 4 suş içeren aşı genital siğillere karşı da koruyuculuk sağlamaktadır. Aşıların özellikle 10-25 yaş arasında yapılması önerilmektedir.Gardasil 9 MSD, ismi ile 9 valanlı aşı üretilmiş olup halen Türkiye’de bulunmamaktadır.
Sonuç olarak, bebek ve çocuklarımızda özellikle aşılarla sağlanabilen, hastalık oluşmadan önlem almak yani koruyucu hekimlik, hastalık oluştuktan sonra tedavi etmekten çok daha önemlidir.
