Bebeklerde Uyku Düzeni Nasıl Sağlanır?

Bebeklerin sağlıklı gelişimlerinde kesintisiz gece uykusu en az beslenme kadar önemli bir yere sahiptir. Çünkü bebekler gerçekten de uyuyarak büyürler. Uyku sırasında özellikle karanlıkta melatonin hormonu, büyüme hormonu ve kortizol salgılanır. Bu hormonların salgılanması bağışıklık sisteminin güçlenmesinde ve büyümede önemli bir role sahiptir. İyi uyumuş ve dinlenmiş bir bebek, uyku öncesi depoladığı bilgileri hafızasına düzenli bir şekilde kaydetmiş olarak güne daha enerjik başlar.

Uykunun önemini anladığımıza göre uyku rutini nedir sorusunu yanıtlayabiliriz? Çünkü bu her aile için farklılık gösterecektir. Uykuda sirkadyan ritim yani biyolojik saat olarak adlandırılan Non-REM ve REM fazları bulunmaktadır. Zamanında doğan bir bebekte REM ve Non-REM fazlarının toplam süresi 50 dk iken aşamalı olarak artarak okul çağında bu süre 90-110 dakikaya çıkar. Bu döngüler sırasında bebeklerin kısa süreli uyanmaları olur. Dolayısıyla bebeklerin gecede 6-9 kez kısa uyanıklıklar yaşaması beklenen bir durumdur. Bebekleri ile aynı odada yatan ebeveynler bebeklerin bu kısa uyanıklık dönemlerine artan duyarlılık gösterip bebeğin tam uyanıklık göstermesine yol açabilirler. Gelişimsel sürece bağlı bebeğin yaşamın ikinci 6 ayında deneyimlediği ayrılık kaygısı ve yeni kazanılan emekleme, ayakta durma ve yürüme gibi motor gelişim basamakları nedeniyle uyku gelişiminde gerileme gözlenebilir.

Bebekler 2-3 aylık olduklarında uykularının büyük bir kısmı geceye yoğunlaşır, gündüz ise kısa şekerleme ya da kestirme uyku dönemlerini içeren gece gündüz döngüsüne sahip olurlar. Bebeğinizin günlük rutininde saat aralıklarına dikkat etmeniz gerekir. Kaçta uyudu, kaçta uyandı, kaç kere uyandı, kaçta emzirdim, ne kadar süre uyanık kaldı, uykuya dalma süresi ne kadardı gibi sorular size uyku rutini öncesi birçok ipucu verecektir.

Bebeklerin Sağlıklı Uyku Süreleri

Yeni doğan döneminde bebekler günde toplam yaklaşık 11-18 saat uyurlar. 3 veya 4 kez gündüz uyumaları da vardır. 2-3 aylık dönemde 3-4 saat aralıksız uyur ve beslenmek için uyanır. Aktif uyku %40’a düşer. 3 aylık olduklarında bebeklerin %70 ine yakını tüm gece boyunca uyurlar. 4 aylık dönemde, geceleri daha uzun; gündüzleri daha kısa uyurlar. 6 aylık periyotta 5-6 saatlik uyku döngüsünde 1-2 kez uyanırlar. Uyandıktan sonra bebeklerin 1/3-1/2’si kendi kendine yeniden dalarlar. Günde toplam yaklaşık 11-14 saat uyurlar ve bu bebeklerin %80-90’ı tüm gece boyunca uyuyabilir.

9-12 aylık bebekler günde toplamda yaklaşık 10-13 saat uyurlar.18-21 ay arası gündüz uykusu teke düşer.
21-36 ay arası çocukların büyük kısmı günde 1 kez yarım saat ile 3 saat arası öğlen uykusuna ihtiyaç duyarlar. Çocuklar yaklaşık 4-5 yaş civarında gündüz uyku ihtiyaçları olmadığı kabul edilmektedir. Okul çağındaki çocukların toplam uyku süreleri 10-11 saat olup gündüz uyuma ihtiyacı hissetmezler.

Bebekler de yetişkinler gibi alışkanlıkları ile gününü geçirir. Uyku konusunda da bu benzerlik geçerlidir. Peki uyku rutini oluşturmak için nelere dikkat etmelisiniz?

• Özellikle ilk 1-2 ayda bebeklere, öncelikle gece gündüz farkını öğretmeliyiz. Bazı bebekler gece uyumayı pek sevmezler. İlk günlerde pek bir şey yapılamaz; fakat ikinci haftadan sonra ona gece ve gündüzü ayırt etmeyi öğretmeye başlamalısınız. Gündüz olduğunda onunla mümkün olduğu kadar çok oynayıp onu oyalayın. Evi ve odasını aydınlık hale getirin ve günlük olan olağan sesleri azaltmaya çalışmayın. Beslenme sonrası uyuyacaksa onu uyanık tutmaya çalışın. Geceleri ise onu beslemek için yanına gittiğinizde oyun oynamayın, odanın ışık ve seslerini azaltın ve yanında fazla zaman geçirmeyin, mümkünse konuşmayın.
• Aç olmadığından emin olacak şekilde iyi ve uzun süreli beslemelisiniz. Kısa ve tam doymamış bir beslenmeden sonra yatarsa, erken uyanacaktır.
• Bebeği yatırmadan önce altını kontrol etmeyi unutmamalısınız.
• Bebeği kendi elleriyle, yüzünden uzak olacak şekilde sarmalısınız. Bu hareket kendisini güvende hissetmesini sağlayacaktır. Kolları sıkı sarılıp bacakları tam olarak serbest bırakılmalıdır.
• Bebeğinizi omzunuzun üzerinde birkaç dakika dik olarak tutmalısınız. Bu pozisyon onun rahatlamasını sağlayacak ve varsa gazının çıkmasına yardım edecek.
• Bebeği yerinden alabilir ve kucaklayabilirsiniz. Bu hareket, kalan gazının çıkmasına yardımcı olacak ve kendini güvende hissetmesini sağlayacaktır. Bir iki dakika sonra, sakinleşince tekrar yatırmalı ve tekrar uyutmayı denemelisiniz.
• Bebeğiniz hâlâ sakinleşmediyse, yanına giderek sakinleşmesi için pışpışlayabilir, sırtına dokunabilirsiniz.
• Bebeğiniz büyüdükçe sürekli aynı teknikleri kullandığınız için uyku saatine alışkanlık kazanacaktır. Büyüdükçe fazla yardım gerektirmeden sakinleşmeye başlayacaktır.
• Gece uyku düzeni için sessiz ortam, oda ısısının 21-24 c arasında tutulması, loş ya da karanlık ortam daha kolay uykuya dalmasını sağlayacaktır.
• Bebeğin uyuyacağı yatağa uyanıkken ya da uyku sersemi iken bırakılması uyku düzenine alışmasını kolaylaştırır.
• 2 yaş altı tüm gün ekrana maruz bırakılmamalı ve 2 yaş üst çocuklar için gece uykusundan 2 saat önce tüm ekranların kapatılması uygun olacaktır.
• Hafta içi ve hafta sonu düzenli yatma ve kalkma zamanları oluşturulmalı, hafta içi ve hafta sonları arasındaki yatma zamanı farkı 1 saati aşmamalı.

Bebeğin uyku planlaması 6 aylık olduktan sonra yapılabilir. Uyuduğu ve uyandığı saatler belirlenmelidir. Çocuğa sakinleşecek zaman bırakabilmek amacıyla fiziksel etkinlikler uykudan en az 3 saat öncesinde bırakılmalıdır. Uyku saatinden önce banyo yaptırmak, pijamalarının giyilmesi, kitap okumak ve masaj yapmak gibi rutinleriniz olsun. Bebeğin uyku hijyeni için, odasını ve yatağını ayırmanızda büyük yarar var. Emzirerek ya da sallayarak uyutmamalısınız! Uyku eğitiminde anahtar cümle ‘Bebeğin kendi yatağında kendi kendine uykuya dalmayı öğrenmesidir’. Uyku eğitiminde sabırlı olmak başarılı olmanın temel unsurudur. 💤Başarılar dilerim 🙂