Bebek ve Çocuklarda Burun Tıkanıklığı

Merhaba sevgili anne ve babalar,

Yenidoğanlarda ve bebeklerde en sık karşılaşılan ve günlük pratiğimizde bize en sık sorulan sorunlardan biri de burun tıkanıklığıdır. Araştırmalar, bebeklerin yalnızca nezle ve grip sebebiyle bile yılda 7-8 kez burun tıkanıklığı sorunu yaşadığını göstermektedir. Burnu tıkanan, nefes almakta zorlanan, huzursuz, yeterli beslenemeyen, uyuyamayan ve sürekli ağlayan bir bebek aileyi telaşlandırır. Burnu tıkalı olan bebek ağızdan nefes alır ve boğazı kurur. Akciğerlere nemlendirilmeden, ısıtılmadan ve yabancı partiküllerden temizlenmeden solunan hava öksürüğe ve solunum yolları ile ilgili birçok şikâyete neden olur.

Solunum için çok önemli bir organ olan burnumuzun soluduğumuz havayı, ısıtmak, nemlendirmek, virüs, bakteri, toz, polen ve benzeri yabancı partiküllerden havayı temizlemek gibi görevleri vardır. Ayrıca burunun, bağışıklık sistemini destekleme, konuşma, koku alma, tad alma, orta kulak ve sinüs boşluklarının havalandırılması gibi fonksiyonları da vardır. Burnun tıkalı olması orta kulak iltihabı ve sinüzit riski oluşturduğu bilinmelidir.

Yetişkinlerde olduğu gibi bebeklerde ve yenidoğanlarda da, burun tıkanıklığının çok sayıda nedeni olabilir. Bu nedenlerin başında, nezle-grip ve nem oranının azalmasına bağlı olarak burun içi mukozasının kuruması olmasına rağmen, az sonra bahsedeceğim gibi, altta yatan daha kompleks sebepler de olabilir.

Yenidoğan bebeklerde burun tıkanıklığının bir nedeni de doğumsal anomalilerdir. Burun pasajlarının kemik ve kıkırdaklarının dar olması, burunun girişinin dar olması, doğumsal tümörlerin burunu tıkaması nadir görülen diğer nedenlerdir. Bebekler yaşamın ilk 6 ayında zorunlu olarak burun solunumu yaparlar bu nedenle daha iyi beslenmeleri, kaliteli uyumaları ve büyüme-gelişmelerinin normal olması için burunlarını sürekli açık tutmak gerekir.

Koanal atrezi, burunun en sık görülen doğumsal tıkanıklık nedenidir. Genellikle burunun arkasındaki açıklığın kemik veya yumuşak doku perdesi ile kapalı olması şeklinde olur. İki taraflı olduğunda yenidoğanlarda hayatı tehdit edebilir. Bebeğinizde burnundan nefes alamama, burunda tek ya da çift taraflı sürekli akıntı, meme emerken tek veya çift tarafta tıkanma olması durumunda mutlaka doktorunuza başvurun.

Kuru Hava: Ülkemizde özellikle karasal iklimin yaşandığı iç bölgelerde olmak üzere kış ayları boyunca sürekli ısıtılan ve havalandırılamayan, havası kuruyan yatak odaları hepimizin ancak özellikle bebek ve çocukların burunlarının tıkanmasına, üst solunum yollarının zorlanmasına neden olur. Burnumuzun rahat çalışabilmesi için yatak odası nem oranının %40-60 arası olması gerekir. Çocuğunuzun yatak odasındaki nem oranını bir nemölçer bulundurarak takip edin ve oran %40’ın altında ise odayı nemlendirin. Oda havasını kurutmamak, bebeklerin terlemelerini önlemek ve rahat uyumalarını sağlamak için, çocuk odası ısısının 19-22 C arası tutulması ideal olacaktır.

Nezle, Üst solunum Yolları Enfeksiyonları (ÜSYE): Üst solunum yolları enfeksiyonları, bahar ve kış aylarında en sık görülen hastalıklardır. Çocuklarda burun tıkanıklığının en sık rastlanan nedenidir. Özellikle kreş, yuva, okul gibi kapalı yerlerde hasta çocukların hapşırması, öksürmesi ile yayılan hastalıklar salgınlara neden olmaktadır. Bu nedenle hasta çocukların okula gönderilmemesi gerekir. Çocuklar özellikle kreş ve okulun ilk yıllarında mevsim boyunca 8-10 kez hastalanabilirler. Bu hastalıkların %90’ından fazlası viral kökenlidir, burun açıcı ve ateş düşürücü ilaçlar dışında tedavisi yoktur, kendiliğinden iyileşir. Viral enfeksiyonlara antibiyotik tedavisi gerekmediğinden verilmemelidir. Her fırsatta vurguladığımız akılcı, antibiyotik kullanımı ilkesine uyulmalıdır. Böylece antibiyotik direncinin önüne geçilmiş olur.

Çocuklarda burun tıkanıklığı yapan önemli bir neden de alerjik rinittir. Son yıllarda alerjik hastalıkların sıklığında önemli oranda artış olduğunu görüyoruz. Yapılan son dönem bilimsel yayınlarda çocuklarda alerjik rinit oranı %40 civarında olduğu ifade edilmektedir. Ağaç polenleri, çimen, ev tozu akarları, küf, böcekler, kedi-köpek gibi evcil hayvanlar ve hava kirliliği alerjik rinit şikâyetlerini tetikler. Alerjik rinit, özellikle bahar mevsiminde aşırı hapşırma, burun akıntısı, burun tıkanıklığı, burun kaşıntısı şikâyetlerine neden olarak çocukların yaşam kalitesini olumsuz etkilemektedir. Alerjik riniti olan 2 yaş üstü, özellikle kreş ve okula giden çocuklarda burun eti ve geniz eti büyümesi nedeni ile burun tıkanıklığı şikâyetleri daha fazla olmaktadır. Gece uyku kaliteleri bozulmuş olan bu çocukların beslenme, okul başarısı ve büyüme gelişmeleri olumsuz yönde etkilenmektedir.

2 yaş üstü özellikle anasınıfı ve ilkokula giden çocuklarda sinüzit tablosu da burun tıkanıklığı yapan önemli bir hastalık tablosudur.

Bebekte iştahsızlık ya da emerken sık sık memeyi bırakma, bir burun tıkanıklığı belirtisi olabilir; çünkü emme sırasında bebeklerin burunlarından nefes alması gerekmektedir. Ancak, burunda tıkanıklık varsa bebek nefes almak için sık sık memeyi bırakabilir ya da iştahsızlık sorunu yaşayabilir.

Bebeklerde Burun Tıkanıklığı Durumunda Neler Yapılabilir?

1. Burun aspiratörleri, özellikle yenidoğanlarda burun tıkanıklığı sorununu çözmek için serum fizyolik ile birlikte kullanılabilir. Ancak, nefes yoluyla çalışan burun aspiratörünü kullanırken, çok kuvvetli çekmemeye ve çok sık kullanmamaya dikkat etmek gerekir; çünkü güçlü bir çekme hareketi ile bebeğinizin çok hassas olan burun mukozasına zarar verebilir. Tahrişe bağlı yaralar ya da burun kanaması gibi sorunlar yaşamamak için dikkatli olunmalıdır.

2. Bir tür tuzlu su içeriği barındıran serum fizyolojiği, doktorunuzun önerdiği oranda kullanmanız, bebeğinizin burun tıkanıklığını gidererek rahat nefes almasına yardımcı olabilir.

3. Bebeğin burun tıkanıklığı sorunu yaşamaması için odasının nem oranını % 40-60 arası tutmanız uygun olur. Odayı sık sık havalandırmanın yanı sıra nem sağlayıcı bir cihaz kullanabilirsiniz; kış aylarında ise oda sıcaklığını 20-23 derece arası tutmaya çalışın.

4. Bebeğinizin nefes alırken yaşadığı güçlük nedeniyle sık sık uyanması ve uykusuz kalmasının önüne geçmek için yatağının baş tarafını biraz yükseltmeyi deneyebilirsiniz; bebeğiniz bu şekilde daha rahat nefes alacaktır.

5. Bebeklerde burun tıkanıklığı dönemlerinde, bol sıvı tüketmelerini öneriyoruz. Yenidoğan bebeğinizi daha sık emzirebilir ya da bebeğiniz su içmeye başladıysa, daha fazla su verebilirsiniz. Bu sayede bebeğiniz kuruluğa bağlı sorunlarla daha kolay baş edebilir.

6. Bebeğe ılık bir banyo yaptırmak da burun tıkanıklığını çözmek için denenebilir. Ilık banyo sırasında burun içi yumuşar ve mukus daha kolay temizlenir

Bebeklerde burun tıkanıklığı oluşmasını engelleyerek rahat nefes almalarına, daha iyi beslenmelerine, normal uyumalarına ve genel olarak yaşam kalitelerinin yükselmesine katkı sağlayabilirsiniz.

Tüm bebeklerimizin ve sizlerin sağlıklı bir yaz geçirmesini dilerim.